خاموت چیست؟
خاموت بخشی از یک شاخه میلگرد است که خم می شود و المانهای قائم و طویل را احاطه و محافظت می کند و وطیفه آن مقاومت در برابر نیروهای برشی و پیچشی است .
هر میلگردی که در راستای طول عضو (تیر یا ستون) باشه میلگرد طولی و هر میلگردی که در راستای عرض عضو و عمود بر میلگرد طولی باشه میلگرد عرضی هست. به عبارتی خاموت هم یک نوع میلگرد عرضی هست که برای مقاومت در برابر نیروهای برشی و پیچشی در نظر می گیریم و عموما به صورت تنگ بسته (چهارگوش) طراحی و اجرا میشه.
عملکرد خاموت
خاموت برای جلوگیری از بیرون زدگی آرماتورهای طولی در اثر کمانش و تحمل نیروهای برشی و جلوگیری از گسترش ترک، کاربرد دارد. به عبارتی دیگر، برای جلوگیری از شکست زودرس مقطع بلافاصله پس از ایجاد ترک مورب که در اثر برش خالص و یا اثر توام برش و خمش ایجاد می شود، باید مقطع بتنی را طوری مسلح کرد که در مقابل بازشدن ترک های مورب مقاومت کند.
خاموتها در ایران بطور متداول از میلگردهای فولادی به قطر ۸، ۱۰، ۱۲ بنا بر شکل و کاربری سازه ساخته می شوند. اگر خم قلاب خاموتها قائم یا اصطلاحا صاف باشد خاموت ساده و اگر خم قلاب خاموت ۴۵ درجه باشد با عنوان خاموت مهندسی در بازار آهن آلات شناخته می شوند.
اشکال مختلف میلگرد در بتن
میلگردها به شکلهای مختلف در اعضای بتنی مسلح مورد استفاده قرار می گیرند که معمولاً در نقشه های سازه ای، بطور دقیق تریسم می گردند . کاربردهای مختلف آنها را در زیر ذکر می کنیم :
- میلگرد راستا یا سیتکا: برای افزایش مقاومت کششی بتن (و گاهی مواقع هم برای افزایش مقاومت فشاری بتن)
- خاموت: برای جلوگیری از بیرون زدگی آرماتورهای طولی در اثر کمانش و تحمل نیروهای برشی و جلوگیری از گسترش ترک .
- سنجاقی: برای تقویت مقاومت برشی خاموتها و اتصال کامل بین میلگردهای طولی و خاموت
- خرک: برای قرار دادن دو شبکه ی متوالی افقی با فاصله ی معین در داخل قالب ( در بتن ریزی های کف و فونداسیون )
- رکابی: برای در امتداد نگه داشتن آرماتورهای طولی یا عمودی در بتن ریزی دیوارها و دالها (به شکل حرف u ) یا بین دو سفره آرماتور (شبکه مشبندی)
- اتکا: برای تحمل لنگرهای منفی در تکیه گاه های تیر و برای تحمل نیروهای برشی.
تجربیات متعدد نشان داده که انتهای این میلگردهای دور پیچ بایستی حداقل ۱۳۵ درجه به سمت داخل خم شوند تا در زیر تنشها بسته باقی بمانند مسئله ای که عمدتاً در اجرا رعایت نمی شود و به عبارتی کاملاً ساده سازه ای که خم حداقل را در خاموت نداشته باشد هزینه مربوط به آن بخش از میلگردها را دور ریخته و تنها بار مرده سازه را بیشتر کرده است.
به گفته miyamoto خاموت بخش ترسناکی از سازه است چراکه آخرین خط دفاعی سازه در برابر تنشهای ناشی از زلزله محسوب میگردد.
تصویر فوق مصداق بارزیست از تصوری غلط در خصوص کافی بودن خم ۹۰ درجه، که مشاهده میگردد که این خم مانعی در برابر باز شدن خاموتها در هنگام زلزله ایجاد نکرده است.
ستونهای بتنی به شرط آنکه خاموتهایی که اطراف میلگردهای طولی را احاطه می کنند با زاویه مناسبی به داخل خم شوند در برابر زلزله های قدرتمند قادر به مقاومت خواهند بود.
خاموت زن چیست؟
خم شدن یک فرآیند تولید است. که یک شکل V ، شکل یا کانال را در امتداد یک محور مستقیما در مواد میلگرد تولید می کند و خم می کند، بیشتر فلز در آنها عمل خاموت زن استفاده می شود معمولاً ورق یا میلگرد است. برش میلگرد توسط دستگاه خم و برش میلگرد صورت می پذیرد. تجهیزات که برای خاموت زن استفاده معمول استفاده می شود شامل ترمزهای جعبه و پانک، پرس های ترمز و دیگر دستگاه های مخصوص ماشین می باشد. محصولات معمولی که مانند این ساخته می شوند، بدون جعبه کنترل و میکرو و سویچ می باشد. جعبه هایی مانند محفظه های الکتریکی و جعبه های مستطیلی هستند.
منبع:آهن باکس/تکنو صنعت/ کلینیک بتن ایران