تحولات بازار فولاد پاکستان

روند رو به رشد اقتصاد پاکستان در سه سال گذشته

پاکستان نزدیک به ۱۰۰۰ کیلومتر مرز خاکی مشترک با ایران دارد. این کشور به‌ عنوان پلی میان منطقه خاورمیانه و جنوب شرق آسیا قرار گرفته است. پس از استقلال پاکستان در سال ۱۹۴۷ روند رشد و توسعه اقتصادی این کشور تا دهه ۱۹۹۰ با سرعت زیادی ادامه داشت. در این مدت روند رشد اقتصادی این کشور از میانگین جهانی نیز بیشتر بوده است؛ ولی در ابتدای دهه ۱۹۹۰ اجرای برخی سیاست‌ها باعث روند نزولی رشد اقتصادی این کشور شده است. در حال حاضر شرایط کاملاً بهبود یافته و به ویژه در سه سال اخیر اقتصاد پاکستان به‌طور کلی با پیشرفت قابل ملاحضه ای همراه بوده است. 

بنابر آخرین پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول رشد اقتصادی پاکستان تا سال ۲۰۲۱ با روند با ثبات و در حدود ۶ درصد همراه خواهد بود؛ در نتیجه به نظر می‌ رسد روند رشد پاکستان همچنان ادامه خواهد داشت. لازم به ذکر است که متوسط نرخ رشد اقتصادی جهان در سال ۲۰۱۶ حدود ۳٫۵ درصد بوده است.

تولید ناخالص داخلی پاکستان در سال ۲۰۱۶ حدود ۲۲۸ میلیارد دلار بوده که قسمت مهمی از آن را بخش خدمات به خود اختصاص داده است. بخش صنعت این کشور حدود ۲۱ درصد از تولید داخلی را به خود اختصاص داده و بخش ماشین‌آلات سهم قابل ملاحضه ای از صنعت این کشور را در اختیار است. از طرفی نرخ رشد جمعیت در این کشور حدود ۲ درصد بوده که می توان گفت ساختار جمعیتی بسیار جوانی را در خود جای داده است.پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۰ جمعیت این کشور به ۲۲۵ میلیون نفر افزایش یابد. به‌طور کلی، پاکستان در سه سال اخیر روند صعودی و بسیار مناسبی را در پیش گرفته است. کسری بودجه این کشور در سال ۲۰۱۶ از ۸ درصد به ۵ درصد کاهش داشته است و انتظار بانک جهانی نیز بر ادامه روند فعلی تا سال ۲۰۱۹ است. ذخایر خارجی این کشور نیز به بیش از ۱۸ میلیارد دلار رسیده است. 

پاکستان اصلاحات ساختاری بلند پروازانه‌ ای را آغاز کرده که در صورت ادامه صحیح این سیاست‌گذاری‌ها در سال های آینده نتایج مطلوبی را در پی خواهد داشت. حفظ ثبات اقتصادی از مهم‌ترین سیاست‌ها و اصلاحات ساختاری پاکستان بوده است. در این بین تنها نکته منفی پایین بودن میزان سرمایه‌گذاری بوده که در سال ۲۰۱۶ فقط ۱۵ درصد تولید ناخالص داخلی واقعی این کشور را شامل شده است.فولاد سازی در پاکستان بیش از ۴۵ سال سابقه دارد، ولی در حال حاضر این بخش از صنعت پاکستان با مشکلات بسیاری رو به رو است. به‌طور کلی فولادسازی این کشور یکی از ناکارآمدترین و کم‌ بازده‌ترین بخش‌های صنعت پاکستان به شمار می‌آید. بزرگ‌ترین کارخانه تولید فولاد پاکستان یک شرکت دولتی است که در سال ۲۰۱۶ به دلیل مشکلات مالی تقریباً تعطیل شده بود و تولید نداشت.

افزایش حجم واردات محصولات فولادی پاکستان در سال ۲۰۱۶

کشور پاکستان درخصوص تجارت محصولات فولادی، وارد‌کننده این نوع از محصولات است. حداکثر میزان واردات محصولات فولادی پاکستان در سال ۲۰۱۳ کمتر از ۲ میلیون تن بوده که طی سال‌ های اخیر با رشد قابل ملاحضه ای همراه بوده است. افزایش حجم واردات محصولات فولادی پاکستان در سال ۲۰۱۶ منجر به وارداتی درحدود ۴ میلیون تن محصولات فولادی به این کشور شد. نزدیک به ۷۵ درصد از حجم واردات محصولات فولادی این کشور، محصولات فولادی تخت است.  به‌طور میانگین از سال ۲۰۱۲ میزان واردات محصولات فولاد طویل به این کشور با افزایش ۳۸ درصدی همراه بوده و در سال ۲۰۱۵ به بیش از یک میلیون تن در سال رسیده است. ایران در سال های اخیر حضور قابل ملاحضه ای را در بازار رو به رشد محصولات فولادی پاکستان نداشته است. ارزش‌افزوده بخش ساخت و ساز پاکستان به ویژه در پنج سال اخیر روند کاملاً صعودی را به همراه داشته است.

از سال ۲۰۱۰ به‌طور متوسط سالانه ۶ درصد بخش ساخت و ساز پاکستان رشد داشته که این میزان افزایش از رشد اقتصادی این کشور بیشتر بوده است. بنابر این افزایش فعالیت‌های ساخت و ساز در سالیان پیش‌رو در پاکستان کاملاً قریب‌الوقوع به نظر می‌رسد. بخش مهمی از مصرف محصولات فولاد طویل در بخش ساختمان و ساخت و ساز صورت می‌گیرد.  میلگردهای آلیاژی در سبد کالای محصولات طویل فولادی پاکستان به مرور زمان وزن بیشتری را به خود اختصاص داده‌ اند. میزان واردات انواع میلگرد های آلیاژی پاکستان در سال ۲۰۱۶ بیش از ۵۶۰ هزار تن بوده است. همچنین انواع لوله درز جوش و بدون درز در همه سالیان اخیر بخش مهمی از نیاز داخلی پاکستان را به خود اختصاص داده است.

در سه سال اخیر بیش از ۸۳ درصد بازار محصولات طویل پاکستان در اختیار چین بوده است. نتایج بدست آمده از گزارش‌های تجارت پاکستان حاکی از بازار مساعد محصولات تخت فولادی است. به‌طور میانگین سالانه بیش از ۷۵ درصد واردات محصولات فولادی پاکستان را محصولات تخت تشکیل می‌دهند. یکی از مهم‌ترین کانون‌ های مصرف محصولات تخت فولادی تولید خودرو و وسایل حمل و نقل است. علاوه بر این، بررسی تولیدات بخش ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی دید بهتری نسبت به دیگر کانون‌ های مصرف بازار داخلی پاکستان به ما خواهد داد.

کاهش حضور ایران در بازار محصولات فولاد تخت پاکستان

افزایش هم‌جهت و صعودی ارزش افزوده بخش ماشین‌آلات در کنار روند رو به رشد تولید خودرو در پاکستان مؤید رشد مصرف محصولات تخت فولادی در سال‌ های اخیر است. تولید خودرو در پاکستان با توجه به سرمایه‌گذاری صورت گرفته در ۵ سال اخیر رشد قابل توجهی داشته است. تولید محصولات خودرویی پاکستان عمدتاً شامل محصولات سبک تجاری است. با توجه به همکاری جدید این کشور با شرکت‌های بزرگ ژاپنی تولیدکننده خودرو باید شاهد افزایش نیاز محصولات فولادی تخت در سالی های آتی باشیم. همچنین از سال ۲۰۰۸ تاکنون به‌ طور میانگین سالانه شاهد رشد ۳٫۵ درصدی ارزش افزوده بخش ماشین‌آلات پاکستان هستیم. همانند بخش محصولات طویل، محصولات آلیاژی نیز در بخش واردات محصولات تخت فولادی پاکستان به تدریج نقش مهم‌تری را ایفا کرده‌اند. واحدهای تولیدکننده فولادی ایران متأسفانه در این بخش نیز قافیه را به رقبای منطقه‌ای واگذار کرده‌ اند.

حداکثر حضور ایران در بازار محصولات تخت فولادی پاکستان بیش از ۴ درصد (در سال ۲۰۱۲) نبوده و این میزان به مرور زمان و با وجود افزایش واردات محصولات تخت پاکستان بسیار کاهش یافته است. طی سه سال اخیر کشورهای چین، ژاپن و کره جنوبی به ترتیب ۶۷، ۱۶ و ۴ درصد از بازار محصولات تخت پاکستان را به خود اختصاص داده‌اند. این قبیل مطالعات نیازمند بررسی دقیق‌تر و با جزئیات بیشتری از میزان تحولات بازار فولاد کشور هدف صادراتی ایران است. در این راستا «دنیای اقتصاد» قصد دارد در هشتمین همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن که در بهمن ماه برگزار می‌شود، روند پیش‌ روی صنعت فولاد را برای بازیگران اصلی این صنعت شامل تصمیم‌گیران، تولیدکنندگان، صاحب‌نظران و فعالان بازار که همگی از جمله شرکت‌کنندگان همایش هستند، را تعیین کند.

هشتمین همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار به ابتکار روزنامه «دنیای اقتصاد»، ۱۰ و ۱۱ بهمن ماه در مرکز همایش بین‌المللی صدا و سیما در تهران برگزار می‌شود. «توسعه متوازن فولاد و سنگ آهن در افق ۱۴۰۴»، «تولید فولاد باکیفیت صادرات محور (تکنولوژی نوین، کیفیت و…)»، «تامین مالی در صنعت فولاد»، «عوامل موثر بر قیمت تمام شده و بهینه‌سازی آن»، «فرصت‌ها و تهدیدهای خصوصی‌سازی صنعت فولاد» از جمله محورهای پیشنهادی این همایش می باشند.